اثرات تنش سرما و یخ زدگی در مراحل مختلف رشد بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در نخود

به منظور بررسی اثرات تنش سرما و یخ زدگی روی آنزیم های آنتی اکسیدانت و برخی صفات فیزیولوژیکی در نخود، سه آزمایش مجزا در سه مرحله رشدی جوانه زنی، سبز شدن و رشد اولیه انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل دو عاملی با استفاده از فاکتور دما در شش سطح (تیمار شاهد c°15= 1t، c°5= 2t، c°0= 3t، c°5-= 4t، c°10-= 5t، c°15-= 6t) و رقم در سه سطح (پیروز=1v، 482ilc=2v، بیونیج=3v)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 88-1387 در اتاقک رشد در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای سرما و یخ زدگی روی کلیه صفات از جمله آنزیم های کاتالاز (cat) و پراکسیداز (pox)، میزان پرولین، پروتئین محلول، کربوهیدرات های محلول در آب و الکل، پایداری غشاء، کلروفیل و پراکسید هیدروژن (2o2h) تأثیر معنی دار داشت. به گونه ای که کلیه صفات ذکر شده بجز کلروفیل با کاهش دما افزایش نشان دادند. در کل بین تیمارهای دمایی، دمای 5- درجه سانتی گراد بیشترین تأثیر را روی صفات فوق الذکر داشت. در این تحقیق ارقام مورد بررسی در مرحله جوانه زنی با توجه به واکنش رقم 482ilc به تنش های مورد بررسی از لحاظ صفات میزان پایداری غشاء، پرولین، پروتئین، 2o2h، پراکسیداز و کاتالاز این رقم به عنوان رقم متحمل شناخته شد و رقم پیروز دارای بیشترین حساسیت در بین ارقام بود. در مرحله سبز شدن میزان پایداری غشاء، کربوهیدرات محلول در آب و پروتئین در رقم 482ilc دارای بالاترین مقادیر بود و در بقیه صفات مورد مطالعه رقم بیونیج به عنوان رقم مقاوم به تنش شناخته شدند. با وجود این از نظر میزان 2o2h و پراکسیداز این دو رقم فاقد اختلاف معنی دار بودند. در این مرحله رقم پیروز در اکثر صفات دارای بیشترین حساسیت نسبت به تنش بود. در مرحله رشد اولیه نیز رقم 482ilc در صفت پایداری غشاء و رقم بیونیج در صفات کربوهیدرات محلول در الکل و کلروفیل دارای مقادیر بالاتری بودند، که البته در صفت 2o2h این دو رقم فاقد اختلاف معنی دار بودند که حاکی از قابلیت بالای این ارقام برای مقاومت در شرایط سرما می باشد. در این آزمایش بین 2o2h با آنزیم های کاتالاز (**98/0 r=) و پراکسیداز (**89/0 r=) در مرحله جوانه زنی همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد. همچنین بین میزان پروتئین محلول در مرحله سبز شدن با آنزیم پراکسیداز (**8/0 r= ) و کاتالاز (**84/0 r= ) همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. به طور کلی تنش می تواند باعث افزایش گونه های فعال اکسیژن شود که این اکسیژن های فعال سبب آسیب به غشاء و در نتیجه تخریب غشای سلول می شوند، که در نهایت توسط آنزیم های آنتی اکسیدانت تجزیه می شوند. بنابراین این آنزیم ها در مقاومت به تنش سرما و یخ زدگی نقش مهمی را ایفا می کنند.